"Again, truly I tell you that if two of you on earth agree about anything they ask for, it will be done for them by my Father in heaven. For where two or three gather in my name, there am I with them." "Leitungah note nih thukimin na nget uh na khat peuhpeuh, vantungah a om ka Pa in hong pia ding hi.Bang hang hiam cih leh keima minin mi nih leh thum bek nangawn a kikhopna peuhpeuhah kei ka om hi,” " ေျမႀကီးေပၚမွာ သင္တို႔တြင္ႏွစ္ေယာက္တို႔သည္ သေဘာခ်င္းတူ၍ ဆုေတာင္းလွ်င္၊ ေတာင္းသမွ်ေသာဆု တို႔ကိုေကာင္းကင္ဘံု၌ ရွိေတာ္မူေသာငါ၏ ခမည္းေတာ္သည္ ေပးေတာ္မူလတံ့။ အေၾကာင္းမူကား၊ အၾကင္အရပ္၌ လူႏွစ္ဦး သံုးဦးတို႔သည္ ငါ၏နာမကိုေထာက္၍ စည္းေဝးၾက၏၊ ထိုအရပ္၌ သူတို႔အလယ္မွာ ငါရွိသည္"ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။(Matthew 18:19-20).......... Jesus answered, “The most important is, ‘Hear, O Israel: The Lord our God, the Lord is one. And you shall love the Lord your God with all your heart and with all your soul and with all your mind and with all your strength.’ The second is this: ‘You shall love your neighbor as yourself.’There is no other commandment greater than these.” Jesuh in, “Thukham a lianpen in: Israel mite aw, ngai un: I Topa Pasian bek mah Topa ahi hi. Na Topa Pasian uh, na lungsim khempeuh, na nuntakna khempeuh, na pilna khempeuh, leh na thahatna khempeuh uh tawh na it un, a cihna ahi hi. nihna in: Nangma pumpi na it bangin na vengte na it in, cihna ahi hi. Hihte gel sangin thukham a lianzaw a dang om nawnlo hi,” " ေယရႈက၊ ပညတ္တကာတို႔တြင္ အျမတ္ဆံုး ေသာပညတ္ဟူမူကား၊ အိုဣသေရလလူမ်ိဳး၊ နားေထာင္ေလာ့။ ငါတို႔၏ဘုရားသခင္ ထာဝရ ဘုရားသည္ တဆူတည္းေသာ ထာဝရဘုရားျဖစ္ေတာ္မူ၏။ ထာဝရဘုရားသည္ တပါးတည္းျဖစ္ေတာ္မူ၏။ သင္၏ဘုရားသခင္ ထာဝရဘုရားကို စိတ္ႏွလံုးအၾကြင္းမဲ့၊ ဥာဏ္ရွိသမွ်၊ အစြမ္းသတၱိရွိသမွ်ႏွင့္ခ်စ္ေလာ့။ ဤပညတ္သည္ ပဌမပညတ္ျဖစ္၏။ ထိုမွတပါး ကိုယ္ႏွင့္စပ္ဆိုင္ေသာသူကို ကိုယ္ႏွင့္အမွ်ခ်စ္ေလာ့ဟူေသာ ဒုတိယပညတ္သည္ ပထမပညတ္ႏွင့္ သေဘာတူ၏ ဤပညတ္ထို႔ထက္သာ၍ ႀကီးျမတ္ေသာပညတ္မရွိ"ဟု ျပန္၍ မိန္႔ေတာ္မူ၏။ (Mark 12:29-31)

Tuesday, December 18, 2012

Pasian Kammal -A-1


A-1. ADVENTU NIPI MASA
Sungtum La:
Ka Pasian aw, nang kong muang a,
na kiangah ka kha kong ap hi;
hong maizumsak ngei kei in.
Ka galte hong nuihsansak kei in
Nang hong muang mite cikmah hunin
maizum ngei lo hi.
Kipat Thungetna:
Christie hong paina pen thupi takin i ngaihsut theihna dingin
thungen ciat ni:
Pa aw, Christu hong pai ciangin
ka dawn theihna ding uh leh vantung gam ama kiangah
hong sap theihna dingin nasep hoih,
nasep pha bawlin gamtat pha-in ka gamtat theihna dingun
hong thahatsak in, ci-in na
Tapa kote' Topa Jesu Christu suangin kong ngen uh hi;
amah in nang leh Kha Siangtho tawh Pasian khat suakin
a tawntungin nungta-in a uk hi. - Amen.

Lai Siangtho Masa:
Kamsangpa Isaiah Lai Siangtho sung pan
simna ahi hi
: (Is. 2, 1-5)
Judah gam leh Jerusalem khua tawh kisai
Amos' tapa Isaiah muhna thu:
Ni dang ciangin Topa inn a omna mual pen
mualliante lakah a sang penin kikipsak ding a,
mual neute tungah kisangsak ding hi.
Tua lai-ah minamtekhempeuh
pai muamua ding uh a,
mi tampite hong pai-in:
Hong pai un, amah in ama zia-le-tongte
eite hong hilh theihna ding leh ama lampite i zuih theihna dingin
Jacob' Pasian' inn, Topa' mualah pai to ni," a ci ding uh hi.
Bang hang hiam cih leh Topa in
Zion panin thu hong gen ding a,
Jerusalem khua panin Topa' thuhilhna
hong paikhia ding hi.
Amah in minamte khat leh khat kikalah thu khenin,
tampite' thu khensatsak ding hi.
Amaute in a namsaute uh lokhawhna tu,
ateipite uh singhiang heuhna temkawi-in a seek ding uh hi.
minam khat leh minam khat kido nawn lo ding uh a,
gal do dingin kithawi nawn lo ding uh hi.
Jacob' suan leh khakte aw hong pai un.
Topa' khuavak sungah gamta ni.
Hih in Pasian' Kammal ahi hi.

SaLan La Kidawnna: (La 122, 1-4.8-9)
1.      Amaute in kei tungah,
"Topa' innah pai ni," hong cih uh ciangin ka kipak hi.
Jerusalem aw, na kulh kongpi sungah
kote hong tungin ka ding khin ta uh hi.
Dawng tawina:
Amaute in kei tungah, "Tapa' innah  pai ni,"
hong cih  uh ciangin ka kipak hi .
2.      Jerusalem khuapi pen, Israelte tungah
thu a kipiaksa bangin Topa tungah lungdarnna
a ko dingin Topa' minamte,
Israel minamte a hong pai tohna,
khuapi lian tawh a kibanga a kibawl,
kip taka a kilam bikbek ahi hi. (D.)
3.      Sanggamte leh kikholhpihte ka khualna-in;
"
Nang sungah nopna om ta hen!" ka ci ding hi.
Topa i Pasian' inn ka khualna-in
nangma hoihna ding thu ka ngen ding hi. (D.

Lai Siangtho Nihna:
Rome thuzuite tunga Paul' laikhak sung
pan simna ahi hi: (Rom. 13,11-14)
Tua hun pen bang hun hita ahi hiam,
ci-in thei ta na hih manun tu-a- bangin na gamtat ding uh ahi hi.
Tu-in note in khua phawkin na khanlawh ding uh hun hita hi.
Bang hang hiam cih leh Jesu Christu i up cillai hun sangin
tu-in Pasian in leitung hamsatna panin eite hong hotkhiat ding
hun hong nai zaw hi.
Zan khuamial bei dektak a,
sun khuavak hong tung dektak ta hi.
Khuamial sunga gamtatnate khawlin
khuavak sunga na zatte zang ta ni.
Sun khuavak sunga om mite bangin
a kilawmin gamta ni.
Gualnopna leh zukhamna,
mawhna leh thaangtatna,
kitotna leh kihazatnate-in i hun beisak kei ni.
Kidalna dingin Topa Jesu Christu hong piak
galhiamte zang un Ia,
na pumpi uh deihna bangin
gamtatna ding hun omsak nawn kei un.
Hih in Pasian' Kammal ahi hi.

Alleluia:  (La. 85, 7)
Alleluia, alleluia-
Topa aw, kote tungah na itna kip hong lak in la,
hong huhin kote hong hon in.
Alleluia!

Lungdamna Lai Siangtho:
Matthew gelh Lungdamna Lai Siangtho sung pan
simna ahi hi: (Mt.
24, 37-44)
Noah hun lai-in up hun lohpi khatin
tuiciin a tun mah bangin Mihing Tapa zong
up hun lohpi khatin hong pai ding hi.
Tuiciin a tun ma hunin teembaw sungah
Noah a turn ni hun ciang dong,
mite in an ne zu ne-in om uh a,
mo kipi, mo kikha-in nuntak
ngeina bangin om uh hi.
Tuiciin hong tungin tui in
mi khempeuh a tupcip hun ciang dong,
kuamah in bangmah a theih loh mah bangin
Mihing Tapa hong pai ciangin zong
kuamah in thei khol lo ding uh hi.
Tua hun lai takin lo a kuan khawm mi nih,
khat kila-in khat kinusia ding hi.
An a su khawm numei nih, khat kila-in
khat kinusia ding hi.
Tua ahih ciangin bang hunin na
Topa uh hong pai ding cih thei lo na hih manun na pilvang un.
ahi zongin na phawk ding uh thu in:
Inn neipa in zan lai takin gutapa a pai ding hun
theikholleh amah in na pangin
a inn luhsak lo ding hi.
Tua ahih manin Mihing Tapa zong,
note upmawh loh hun lai takin hong pia ding ahih manin
note zong na kiging tawntung un.
Hih in Topa'Lungdamna Lai Siangtho ahi hi.

HILHCIANNA:
Kong it ute naute aw,
Tu ni-in Pawlpi sungah Kum Thak hong kipan a, tua in Biakna Kum
Thak ahi hi. India gam leh gam tuamtuamte in amau gam ngeina
tawh kizui-in kum za tampi a zatsa uh kum thak a bawl uh hangin a
kibangin Kum Thak ni pen January ni khat ni-in a bawl uh hi.
Bang hangin Pawlpi-in Christmas Lungdambawlna Nipi a lina ni-in
kum thak bawl ahi hiam? Pawlpi' nuntakna sungah Bi
akna Kum i cih
in bang khiatna nei ahi hiam?
Christian nuntakna sungah Biakna Kum in bang khiatna nei ahi
hiam, cih i theih tel semsemna dingin i gam a tang lai-a i pu i pate
zat "Ni Ciaptehna" i enkik ding hi.
- I pu i pate in nai eihte a na nei kei uh hi. Ni in amaute' nai hi a, ni
omdan tawh kituakin a nasepte a geel uh hi.
v  nisuah ciangin innpanin nasem dingin lo lamah a kuankhia uh hi.
v  ni a sut ciangin sunsiah ne-in, lo bukah tawm vei a khawl uh hi.
v  nitak khuazin ma-in inn tung khop lian dingin lo panin a
ciah uh hi.
- Amaute in ni sim teekteek lo uh hi. Ahi zongin kha a sim uh hi. Tua
  ahih manin kam nam tampite in nisimna "KHA" leh vantung a om
  "KHA" pen a lawhna kammal kibangsak uh hi. Ei Tedim kamin
  zong i kibangsak hi. Mangkangte  nangawnin kibangsak dektak phial uhhi.
- I pu i pate in lo khawh sungin a banbana a kikhel hunte tawh
  kituakin kum khat sung a hun tuamtuamte a khen uh hi:
v  lovat hun,
v  lo hal hun leh mangtom hun
v  buh tuhhun,
v  buh lak khawh hun,
v  buh at hun leh buh nawn hun, lo panin khua-ah buh kaihkhop
hun cih bangin a na khen dimdiam uh hi.
Tua hi a, amaute' kum in lo vat hunin a kumsimna uh hong kipanin,
an lak
khit, lo panin buh nawnin ansaal sungah a koih khit phitphet
uh ciangin a kum simna uh hong bei hi.

1)      Lokho Hoih Pen: Pasian
Tua mah tawh kibangin Pawlpi in Biakna Kum hong khen hi. Pasian
in bu
h lakna tawh hilo, mihingte' kha a kaihkhopna Hun
Tuam
tuamte tawh kizui-in Pawlpi in biakna kum a ciamteh hi.
Mihingte hong gupkhiatna dingin Pasian zat hun tuamtuamte
dungzui
-in Pawlpi in kum khat sung ni leh hunte ana ciamteh hi.
Tua ah
ih ciangin Pasian in lokhopa tawhkibang takpi hi. Mihingte'
lungsim in Pasian' lo ahi hi. Pasian in mihingte hong gupna dingin
tawlng
ak hun eih bang nei ngei lo hi.
a)      Mihingte in a pian zawh a sawt nai loin mawhna bawl pah uh a,
tu
a hun a kipanin Pasian in mihingte hong gupkhiatna dingin
nasep hong kipan pah hi. Mihingte in Pasian' gam khaici a san
t
heihna dingun, Pasian in kum tul tampi tak lungnem takin
mihingte' lungsim hong kigingkholsak hi.
Mihing pian a kipan Topa Jesu leitungah hong pai hun sung
kik
al pen biakna Kum sungah Lungdambawl Pawi ma nipikal Ii
sungin i phawk hi
. Hih hun pen Adventu hun kiei hi. Hih kammal
a khiatna in  
"Hong paina" a cihna ahi hi.
b)      Tua khit ciangin mihingte gupkhiatna ding nasepna-ah hun nihna
ho
ng tung hi. Mihing khempeuhte' lungtang sungah a manpha
penpen khaici a vawh dingin Pasian in a hoih mahmah lokhopa
khat hong sawl hi
. Tua lokhopa in Pasian' Tapa Jesu hi a, a vawh
khaici in hong hilh thu, Pasian' Kammal ahi hi.
Christu in Bethlehem khua-ah hong suakin Nazareth khua-ah
ho
ng khangkhia a, kum thum sung Lungdamna Thu hong hilh hi.
Tua ciangin mi khempeuh hong gupkhiatna dingin singlamteh
tungah hong si-in, sihna panin hong
thokik a, vantungah kah
to-in a nungzuite kiangah Kha Siangtho hong sawl hi.
Jesu leitungah a nuntakhun sunga a piang thute i phawkkikna
dingin Biakna Kum sungah pawi-in i bawl zel a, tuate pen
Lu
ngdambawl Hun, Vua Hun, Paska Hun leh Pentecost Pawi
Hun ci-in hun tuamtuamin i khen hi.
c)      Tua zawh ciangin a tawpna ahi, hun thumna hong tung hi. Tua
hun pen Pentecost pawi ni pan leitung bei hun dong ahi hi. Hih
hun sungin Topa Jesu in mihingte' lungsim sungah a tuh Pasian
'
Kammal khaicite leh Kha Siangtho sunga nuntakna thak khaicite
hong khang to tektekin hong picing ta hi
. Leitung bei ni in
anlakni hong hi ding hi. Hih hun pen Eite' Hun hi a, Christia
n
thuzui picing i suahna ding a hong kipia hun manpha ahi hi.
Hih hun pen Biakna Kum sungah Kum Khat sung a Hun
Nautaang kici hi
. Hih hun in Biakna Kum sungah a sawt penpen
hi a, kha tampi sung sawt hi
.
2)      Pasian in mihing khempeuh hong gupkhiat theihna dingin mi khat
ciat sungah ama nasepna hong semkik hi:
A tung a i gen thu mah bangin Pasian in mihingte khempeuh hong
gupkhiatna dingin a banbanin na hong sem
hi. Tua mah bangin
mihing khat ciat hong gupkhiatna dingin tua bang lian mahin hong
/
semkik hi:
a)      Bangmah  i theih ma, hun sawtpi pek a kipanin Pasian in ama
Kammal leh ama Kha Siangtho khaicite
i san theihna dingin i
1ungsim hong kiginkholhsak hi
, Amah in a Tapa i san theihna
ding leh Christian i suah theihna dingin eite lam hong lak hi
.
b)      Tuisawpna in gammang tulak tawh a kibang i mawhnate hong
haltumsakin, eite sungah Kha Siangtho kha
icite hong tuhsak hi.
c)      Kha Siangtho khaici in i lungtang sungah hong khangto hi. Tua
khaici in gah hong gah ding i deih a
, a mawk manthan
ding i deih kei leh Pasian' nasepna bulphuhin eite zongna i sep
ding kul hi.

Gupkhiatna  i ngahna ding nasepna-ah amasa-in upna i neih theihna
dingin Pasian in hong kigingkholsak hi. A nihna-ah tuisawpna i  ngahna
ding hong kigingkholsak leuleu hi. Hih nasepna nihte pen.
Pasian bekin. cingh tak leh lungnem takin hong sem hi.
Ahi zongin a nunung nasep pen Pasian tawh kikhopin eimau mahin i
sep kul hi:
v  Ama nasep in eite sunga a kituh khaicite hong po toh theihna
dingin guah leh ni taang hong piakna ding ahi hi.
v  Eite nasep in a hong po to khaicite hah siangin, lopate, lingte leh
khauguite tawh a kibang i mawhnate i paihkhiatna ding nasep ahi
hi. Tuate in tuisawpna i ngah khit cianga i bawl mawhnate ahi hi
Pasian in ama nasepna-ah zawh lah nei ngei lo hi: eite in i
nasepna-ah i thuman ding bek kisam hi. Tua ahih kei leh eite sunga
Pas
ian hong tub khaici in siamang ding hi.
Tua bangin Biakna Kum sungah Pasian in mihing khempeuh hong gupna ding
nasepna pen eite khat ciat' lungsim sungah hong
semkikkik hi. Tua ahih manin Pawlpi in Biakna Kum sung a
hunzatnate pen nakpi takin a thupi bawl hi, cih i thei hi.
Pasian in mi khempeuh tungah gupkhiatna i ngahna dingin hong
bawlsak nate
i phawknd bek tawh phasak loin, amah tawh na i sep
k
hop ding kisam hi. Bang hang hiam eih leh amah in zong eite
khat eiat ho
ng gupna dingin a lamdang ama nasepnate hong
semkikkik hi.
3.      Adventu Hun:
- Pawlpi' Kum pen Adventu Hun tawh hong kipan hi. Adventu a
khiatna in hong pai ding mi khat i dawnna ding i kiginkholhna hun
ahi hi.
Hong pai dingpa in Christu hi, cih i thei hi. "Ama hong pai masakna
hun" ahi, Lungdambawl hunin Christu i dawn theihna dingin Pawlpi
in hong deih hi. Tua bek hi loin "Christa hong paikikna, ahili kei Zeh
hong pai tawpna" ahi, leitung bei hun cianga hong paina ding zong i
kiginkholh ding Pawlpi in hong hanthawn hi.
- Ahi zongin hih hong pai masak hun leh hong paikikna hun bekin
C
hristu in mihingte kiangah hong pai hilo hi. Lokhopa in khaici a
tuh hun leh an lak hun kikalin nisimin lokuan in a lo-ah an tampi a
pian theihna d
ingin a kisambangin sep ding bawl ding teng semin, a
lo cingin kern hi.
Christu in eite kiangah hong hawh zelzel hi. Thu i nget ciangin eite
tawh hong om khawm hi. Pasian' Kamma/ Lai Siangtho i sim ciangin
eite tawh h
ong om khawm hi. Siangtho Pumpi biakpiakna i bawl
ciangin zong e
ite tawh hong om khawmin, i nuntak hun sungah
thupiang khat peuhpeuh a om ciangin eite hong ompih hi. A dahhuai
ahi aa n
uamhuai ahi zongin i nuntak sunga thupiang khat peuhpeuh
in eite kianga Christu h
ong hawhna ahi hi.
Tua ahih ciangin Christian thuzui khat' nuntakna in a kizom suak
Adventu ahi a, eite kianga hong pai Christu i san hun ahi hi.
Eite kiangah hong hawh simin hong gupkhiatna a kicinna ding ni ahi,
hong paikikna dinghun ngakin i kigingkhol ding hi.

4.      Tu ni Lai Siangtho simnate sung pan i sin ding thu:
a)      Pasian in mihing khempeuh hong gum nuam takpi hi:
- Hih in i thu bulphuhpi khat hi a, Nipi Lai Siangtho hilhcianna
dangte sung
ah zong i genkikkik ding hi. Tu ni Lai Siangtho masa
sunga i n
gimna in hih thu ahi hi. Pasian in Isaiah mite adingin na
lamdang tampi sem hi. Tua ahih manin Juda
h mite in amau'
minamte bekin gupna ngah ding a, minam dang khempeuh in
gupna ngah lo ding hi, ci-in nakpi takin ngaihsun khial uh hi.
Pasian in Judah mite bek hi loin mi khempeuh hong it a, mi
khempeuh in gupkhiatna a ngah theihna dingin lampi hong
honsak hi, cih thu pen kamsangpa Is
aiah tungtawnin
maangmuhna tawh hong lak hi.
Tang lai-in Palestine gam sung leh a kim a pam a teng gam mite
in bia
kpiakna a bawIna dingun mual sang dawn ta teel uh hi.
Pasian in a sang vantungah om ahih manin mual a san
semsem
leh Pasian tawh kinai semsem uh hi, cih bangin ngaihsun
uh hi.
Hih maangmuhna-ah Pasian in Jerusalem khuapi pen leitung
gam
khempeuh panin a kimuh theihna dingin mual sang mahmah
tung khatah omsakin kamsangpa Isaiah musa
k hi. Amah a bia
dingin g
am khempeuh panin Jerusalem khuapi zuan a hong pai
zuai
zuai mite zong Isaiah kiangah lak hi:
v  Pasian in ama deihna leh gupkhiatna tampi minam khempeuh
in a theihna dingin hilh ding hi.
v  A tawpna-ah Pasian in minam tuamtuamte unau sanggam
bangin kipawl khawmsak ding a, leitung bup
pi-ah kilemna om
d
ing hi.
Mi khempeuh in gupkhiatna a ngah theih teiteina dingin Pasian
in hong vaihawmsak hi. Paul in Timothy ki
angah lai a khak
ciangin hih Pasian' vaihawmna thei kawmin a g
eIh ahi hi :
"Mi khempeub in hotkhiatna ngahin,
thuman  kim ding Pasian in a deih hi." (1 Tim. 2, 4)
b)      Pasian in zekai loin eite hong gum nuam hi:
- Tu ni a i sim Lai Siangtho nihna in Rome thuzuite tunga Paul'
laikhakna sung pan ahi hi. Lai a khak lai takin Paul in Rome
thuzuite mu nai lo hi.
 - Paul in Rome thuzuite tungah bang thu gen ahi hiam?
aa)  - 'A hun hong tung ta hi!" ci-in Paul in gen hi. Paul in "Hun"
           a cih ciangin bang a cih nopna ahi hiam?
Paul in a hun hong tung ta hi, a cih ciangin, eite kianga hong
pai Christu i dawn ding hun leh gupkhiatna i ngahna ding
hun
a gen nuam ahi hi.
-          Rome thuzuite in a si nai kei uh hi, leitung beina hun zong
hong tung nai 10 hi. Tua hi napi-in Paul in
"hun hong tung
ding
hi" ci loin "a hun hong tung ta hi" ci hi.
-          Christian thuzui khat nuntakna in eite hong gum ding a
ho
ng pai Christu i dawnna ding hun ahi hi, ci-in Paul in
ng
aihsun hi. Eite in gupkhiatna i ngahna dingin mai kum
cian
g, mai kha ciang,mai kal ciang ngak ning ei loin zing
cian
gin ngak ning i cih ding zong hilo hi. Christu in eite
hong gum tawntungin, tu mahmahin zong ka thugen lai
tak
in zong hong gum ahi hi.
bb) - Christian thuzui khat adingin a nuntak sung khempeub sun
        hun ahihsak tawntung ding kul hi,'
-  Gupkhiatna i ngahna ding nasepna in Christu' nasepna bek
         hilo hi; tua in eite' nasepna zong ahih ding kul hi...! Hih thu
         a hilhna dingin Paul in Rome Christian thuzuite tungah
        "zan hun" leh "sun hun" kilamdanna tawh hilh hi.
       "Zan hun" a cih ciangin Paul in mihingte in mawhna a bawl
        hun a cih nopna ahi hi. "Sun hun" a eih eiangin gamtat hoih
        gamtat pha i bawl hun a cih nopna ahi h
i. Tuisawpna
        Sacramentu i san eiangin eite tungah khuavak hong taang a,
        zing nisuak tuung tawh kibang hi. Christian
thuzuite adingin
        i nuntak hun sung pen gamtat pha i bawl hun leh siatna kici
        peuhmah inial hun ahi, sun hun ihisak t
awntung ding hi.
    - Tuisawpna i ngah khit nangawn ciangin i nuntak hun
       sungah khuavak leh khuamial kithuah denin, mawhna i bawl
       zelzel hi, eih pen Paul in hoih takin thei hi
. Amah in i sih
       ciangin Christu hong gupkhiatna hun hong bei ta ding a,
      "nitak lam" hong hi ding ahih manin
_ ahih theih zahin
       gamtat pha i bawlna ding hong hanthawn hi. Tua hun
         eiangin Christu in eite' khuavak hong hi ding a, nuntakna
         leh lungdamna a kieing takin i ngah ding hi
. .
cc)  - Christian thuzuite adingin Christu pen i. puansilh leh i
galhiam ihisak ding hi :
Hih in Paul in gupkhiatna i ngah theihna ding i nasepna
hong hanthotna ahi hi.
-          Zingsang i thawh ciangin puan silh loin inn pua lamah i
paikhia ngam kei hi.    .

Tua mah bangin nasem dingin lo i kuan ciangin tern leh
teipi i pua den hi. Tern in nasepna ding hi a, teipi in kidalna
            ding ahihi.
-          Paul in hih bangin hong gen nuam ahi hi :
v  I nuntak hun sung ahi, sun hunin Christu puan bangin i
silh ding hi. Amah i lungngai ding a, ama thu i gen ding
hi. Ama gamtatna ettehin i nungta ding hi.
v  A kullopi leh a kisam lopi-in i galte i lau kei ding hi.
Bang hang hiam cih leh Christu in eite lauhuaina pan
hong dal dingin i kiangah hong ompih tawn
tung hi.
c)      Gupkhiatna tawh kisai nasep seni dingin i kipat khit ciangin a
    tawntungin i pilvang mahman ding kisam hi :
I  kha leh i lo i gentehna enkik pak lehang, an lak hun ding hong
tun kuan eiangin eite in i 10 i hung niloh hi. Gamsate in hong
suksiatsak lohna ding leh gut ate in hong guksak lohna dingin sun
tawh zan tawh i 10 i hung hi. Kum khat sung buppi
i nasepna pen
nai khat sung bekbek en kei kha lehang vut leh vai suakin kisia
thei hi.
-          Christu in i kiginkholh 'tawntungna dingin hong hanthawn hi.
Bang hang hiam cih leh i kha i gupkhiat theihna dingin amah in
eite sangin hong kinpih zaw hi. Tu ni Lungdamna Lai Siangtho
 sungah Jesu in Noah' hun a thupiangte hong gen hi. Tuiciin hong
tun takpidongin mite in bangmah khua phawk loin zu leh sa
ne-in mo kipi, mo kikha-in om ngeingai uh hi. Eite in amaute
sangin i kidawp zawk theihna ding kisam hi, bang hang hiam cih
 leh ni khat ni eiangin hih leitung zong hong bei ding hi, ci-in Jesu
in gen hi.
-          Hih lai-ah thu nam nib i phawk ding kisam hi :
aa)  Jesu in zu leh sa ne kei un la, mo kipina leh mo kikhakna
       bawl kei un hong ci hilo hi. a tawpna-ah gupkhiatna taan
       zah dongin kha nuntakna tawhkisai nasepnate mangngilhin
       leitung nate bek tawh i bu
ai luat ding hong deih lo hi.
bb)  Ahi zongin thuhilh siate pawl khatin Jesu hong paikik hun
       ding mipi lauphawnna dingin uang gen lua uh ahih manin
       mipite in kisam lopi-in patau-in lauthawng gawp uh hi. Tua
       zong J esu in deih tuan lo leuleu hi.
      An lak hun ciangin khua sungah a dab leh a lau mi a om
      hiam? Tua bang a an lak ding a lau mi a am leh a thadah mi
      hi ding a, a an minte a hun lapin kila loin a ante lei suak
      mang ding hi. Ahi zongin a taangpi thu-in an lak hun
     ciangin khua sung mite a dah kuamah am loin, lungdamna
     lianpi tawh an kaihkhop ding bek ngaihsun uh hi.
-          Eite in Lungdamna Lai Siangtho ahi lopi-in i khia kei ding hi. Eite in
gupkhiatna a ki
cinna hun ahi, gupkhiatna an lak hun hong tun ding
hun thanuam
takin lungdamna tawh kigingkholin i ngak theihna ding
J esu in hong deih hi. Tua ni i
n ama ading leh eite adingin lungdamna
tawh an lak ni hong hi diug hi.

Thukhupna:
1.      Biakna kum sungin Pasian in mi khempeuh hong gupna dinga a
sep a
bawlnate i phawk hi. Amah in eite sungah tua a Iamdang
nasep
nate hong semkikkik hi.
2.      Adventu Hun sungin eite in Lungdambawl Hun a Jesu hong
paina din
g leh leitung bei eianga hong paina ding i kigingkhol hi.
Hong pai masak leh hong pai nunung ding hun kikalin Jesu in
eite kiangah hong hawh zelzel hi. Tua ahih manin i nuntak hun
sung kh
empeuh pen a kizom suak den Adventu kici thei hi.
3.      Mi khempeuh in gupna i ngah thcihna dingin Pasian in deih hi.
Mi khat ciat tungah gupkhiatna a ngahna dingin Pasian in a
kicing huhna pia tawntung hi. Pasian in kei a kieing
gupkhiatna hong pia lo hi, ci-in kuamah in Pasian mawhsak thei
 lo ding hi.
4.      Christian thuzuite adingin Ieitung nuntak hun sung pen
gu
pkhiatna i ngahna ding nasep hun ahi, "sun hun" ihihsak den
zawhna ding kisam hi. Hih sun hun sung tengin nasep hoih bek
semin, a hoih 10 nate i sep het lohna dingin i hanciam ding hi.
5.      Gupkhiatna i ngahna dingin na i sem dinghi, i cih ciangin Christu
tawh i lungsim ki
khatsakin gamtat kampauna-ah amah i zuih
theihna di
ng ahi hi. Paul gen mah bangin eite in "Christu pen
 puan bangin i silh ding hi".Amah in eite hong cing hong kempa
hi a, tua bek hi loin amah in i galhiam mahmah ahi hi.
6.      Christu in i nuntak hun sung lungnuamin, kigingkholin, a
tawntungin thanuam takin na i ,sepna ding hong deih hi.
Gup
khiatna tawh kisai nasepna hong kicin hun ciangin "Nitak
lam
" hong hi ta ding a, nasep theih hun om nawn lo ding hi.
Jesu Christu tungah phatna om ta hen.

Thuhilh siapa theih ding:
Na muhsa mah bangin hih hilhcianna nambat 1 leh 2 pen hih laibu sunga thupatna sunga
a kigelhsa thute ahi hi.
Tu ni a hilhciannate a kitel theihna dingin hihte a tomin hilh in.

Biakna Kum in bang khiatna leh ngimna nei ahi hiam, cih mipite tungah hoih takin na
hilhcian theihna dingin hun hoih khatah a tuam mahmahin hilh in.

Mipi' Thungetna:

Makaipa:
Milling khempeuhte hong gum nuam takpi i Pa Pasian kiangah thungen ni :
1.      lian bel Siampipa, i Siadawpa, phungyite, nungak siangtho, tangval
siangthote leh thuhilh siate in amaute khut sunga a ki-ap thuzuite' kha
gupkhiatna ding n
asepna-ah a tawntungin manlahin a kin theihna dingun,
Topa tungah thungen ciat ni:
Mipi: Topa aw, ka thungetna uh hong ngai tan.
2.      Ei khua sung thuzuite in Pasian' lampite thei-in, ama deihnate zui-in, khat
leh khat unau sanggamte suakin gupkhiatna i ngah theihna dingin, Topa
tungah thungen ciat ni;
Mipi: Topa aw, ka thungetna uh hong ngai tan.
3.      Eite khit ciat in i ngaihsutna i kanwauna leh i gamtatnate tawh mi dangte
kianga
h Cliristu' thu a tangkote ihih theihna dingin, Topa tungah thungen
ciat ni:
Mipi: Topa aw, ka thungetna uh hong ngaitan.
4.      Mawhna tawh a nungta Christian thuzuite in manlang takin kisikkikin
Christu
' khuavak sungah hong paikik theihna dingun, Topa tungah thungen
ciat n
i:
Mipi: Topa aw, ka thungetna uh hong ngai tan .
5.      Mi khempeuh in gupkhiatna a taan khak ding uh lauhuai hi, cih thei-in
P
asian in cingh taka hong piak gupkhiatna a san theihna dingin, Topa
tu
ngah thungen ciat ni:
Mipi: Topa aw, ka-thungetna uh hong ngai tan.

Pa-aw, rni khempeuh tungah gupkhiatna piakna tawh nong itna nong lah manin
ka lung uh a dam mahmah hi. Tu kum Biakna Kurn sung khempeuh Christu'
khuavak sungah ka nuntak theihna dingun kote' Topa Jesu Christu suangin kong
ngen uh hi. - Amen
.

Letsong Vanpiakte Tungah Thungetna:
Paaw,
nangma nong piaksa na tampite sung panin hih
khomun leh lenggahzu Jeong ap uh hi
:
hih ki-itna lim in kote kigupkhiatna
manlang takin hong kicingsak ta hen, ci-in
kote' Topa Christu suangin kong ngen uh hi. - Amen.

Pa Pasian Phatna La:
Paaw,
nangmah in vangliatna khempeuh tawh a kicing,
a nungta tawntung Pasian na hi a,
kote' Topa Jesu Christu suangin mun khempeuhah
a tawntungin lungdam kong thuh ding uh a kilawm rnahmah ahi hi.
Amah in kiniamkhiatin kote lakah mihing bangin
hong pai ciangin ni dang peka na ngimkholhnate
hong tangtungsak a, kote adingin gupkhiatna lampi hong honsak hi.
Minthanna tawh Christu hong paikik ciangin
nong kiciamsa gupkhiatna ka ngah ding uh hi.
Tu in tua ni hong tun ding ka ngak uh hi.
Kote nong gupkhiatna hangin lungdamin
vantung mite leh mi siangthote tawh
na minphatna la sa-in kongpahtawi uh hi:
Vanglian Topa Pasian in siangtho hi, siangtho hi, siangtho hi.

Siangtho Pumpi La:
Mihing Tapa in na upmawh loh hun lai takun
hong pai ding ahih manin kigingkhol un.

Siangtho Pumpi San Khit Thungetna:
Paaw,
tu a kong piak uh Siangtho Pumpi biakpiakna in
nong gupkhiat nopna lim hong lak thak ahi hi
:
ka kim ka pam uh-a a om mite kiangah
Christu' khuavak ka taansak theihna dingun tua in
thahatna hong pia ta hen.
Amah in nang tawh a tawntungin nungta-in a uk hi. - Amen.