"Again, truly I tell you that if two of you on earth agree about anything they ask for, it will be done for them by my Father in heaven. For where two or three gather in my name, there am I with them." "Leitungah note nih thukimin na nget uh na khat peuhpeuh, vantungah a om ka Pa in hong pia ding hi.Bang hang hiam cih leh keima minin mi nih leh thum bek nangawn a kikhopna peuhpeuhah kei ka om hi,” " ေျမႀကီးေပၚမွာ သင္တို႔တြင္ႏွစ္ေယာက္တို႔သည္ သေဘာခ်င္းတူ၍ ဆုေတာင္းလွ်င္၊ ေတာင္းသမွ်ေသာဆု တို႔ကိုေကာင္းကင္ဘံု၌ ရွိေတာ္မူေသာငါ၏ ခမည္းေတာ္သည္ ေပးေတာ္မူလတံ့။ အေၾကာင္းမူကား၊ အၾကင္အရပ္၌ လူႏွစ္ဦး သံုးဦးတို႔သည္ ငါ၏နာမကိုေထာက္၍ စည္းေဝးၾက၏၊ ထိုအရပ္၌ သူတို႔အလယ္မွာ ငါရွိသည္"ဟု မိန္႔ေတာ္မူ၏။(Matthew 18:19-20).......... Jesus answered, “The most important is, ‘Hear, O Israel: The Lord our God, the Lord is one. And you shall love the Lord your God with all your heart and with all your soul and with all your mind and with all your strength.’ The second is this: ‘You shall love your neighbor as yourself.’There is no other commandment greater than these.” Jesuh in, “Thukham a lianpen in: Israel mite aw, ngai un: I Topa Pasian bek mah Topa ahi hi. Na Topa Pasian uh, na lungsim khempeuh, na nuntakna khempeuh, na pilna khempeuh, leh na thahatna khempeuh uh tawh na it un, a cihna ahi hi. nihna in: Nangma pumpi na it bangin na vengte na it in, cihna ahi hi. Hihte gel sangin thukham a lianzaw a dang om nawnlo hi,” " ေယရႈက၊ ပညတ္တကာတို႔တြင္ အျမတ္ဆံုး ေသာပညတ္ဟူမူကား၊ အိုဣသေရလလူမ်ိဳး၊ နားေထာင္ေလာ့။ ငါတို႔၏ဘုရားသခင္ ထာဝရ ဘုရားသည္ တဆူတည္းေသာ ထာဝရဘုရားျဖစ္ေတာ္မူ၏။ ထာဝရဘုရားသည္ တပါးတည္းျဖစ္ေတာ္မူ၏။ သင္၏ဘုရားသခင္ ထာဝရဘုရားကို စိတ္ႏွလံုးအၾကြင္းမဲ့၊ ဥာဏ္ရွိသမွ်၊ အစြမ္းသတၱိရွိသမွ်ႏွင့္ခ်စ္ေလာ့။ ဤပညတ္သည္ ပဌမပညတ္ျဖစ္၏။ ထိုမွတပါး ကိုယ္ႏွင့္စပ္ဆိုင္ေသာသူကို ကိုယ္ႏွင့္အမွ်ခ်စ္ေလာ့ဟူေသာ ဒုတိယပညတ္သည္ ပထမပညတ္ႏွင့္ သေဘာတူ၏ ဤပညတ္ထို႔ထက္သာ၍ ႀကီးျမတ္ေသာပညတ္မရွိ"ဟု ျပန္၍ မိန္႔ေတာ္မူ၏။ (Mark 12:29-31)

Monday, March 4, 2013

A-12. VUA HUN NIPI MASA

A-12. VUA HUN NIPI THUMNA

Sungtum La:
Nang tungtawnin ka siangthona
ko
ng lak ding hi.
Leitung mong khat panin mong khat dongin
note kong kaikhawm ding a,
note tungah tui siangtho hong buakin
na rnawhna khempeuh uh kong silsiang ding hi.
Note lungsim thak kong guan ding hi, Topa in ci hi.

Kipat Thungetna:
Pasian hong itna sungah muanna i neihna ding leh i thazawmnate i gitnat lohnate
tungah i
zawhna dingin thungen ciat ni.

Pa aw,
thungetna, antanna leh citpiaknate tawh
mawhna ka zo thei uh hi, cih thu nong 'hilh zo hi:
ka thazawmna hangun lungkiatna ka thuak
uh ciangin nangma nong itna sungah
muanna ka neih theihna dingun hong huh ta in, ci-in
na Tapa kote' Topa Jesu Christu suangin
kong ngen uh hi: amah in nang leh
Kha Siangtho tawh Pasian khat suakin
a tawntungin nungta-in a uk hi. - Amen.

Lai Siangtho Masa:
Paikhiatna Lai Siangtho sung pan simna ahi hi. (Pai. 17, 3-7)
Ahih hangin tua munah
tui duhin mite dangtak uh a;
Moses' tungah mite phunin, "Kote leh
ka tate uh leh ka ganhingte uh dangtakin
a si dingin bang hangin Egypt gam panin
hong paikhiatpih na hi hiam?" ci uh hi.
Tua ahih ciangin Topa tungah Moses kiko a,
"Hih mite bang cih ding ka hi hiam?
Suang tawh kei hong deeng dingin amaute
kithawi uh hi'," a ci hi.
Topa in Moses kiangah, "Israel upate
pawl khat samin mite mai-ah paipih in.
Nile gun na satna ciangkhut
na khut in tawi in la pai in.
En in, Horeb-a suangpi-ah
nangna mai-ah ka ding ding hi.
Nang in suangpi na sat ding a,
mite i
n tui a dawn theihna dingin
tua sung panin tui hong phulkhia
ding hi," a ci hi.
Israel upate' muhna-ah
tua bangrhahin Moses gamta hi.
Israel mite mawh zonna leh
amaute in Topa ze-etin,
"Eite lakah Topa om hiam, om lo hiam?"
a ci
hna hangun, amah in tua mun pen
Massah leh Meri
bah ci-in min phuak hi.
Hih in Pasian' Kammal ahi hi.

Salan La Kidawnna: (La. 95, 1-2. 6-9)
1.      Hong pai un, Topa phat ni.
Eite hong hu, a hong honkhiapa tungah
lungdamna la sa ni. Ama omna-ah
lungdamnako-in pai ni.
Phatna late ama tungah lungdam takin sa ni.
Dawng tawi na.Tu ni-in ama hong thugen zaun la,
na lungsim uh khauhsak kei un.
2.      Hong pai un, amah bia-in kun ni.
Eite hong bawl Topa' mai-ah khukdin ni.
Bang hang hiam cih leh amah pen eite' Pasian hi a,
cite pen ama hong kep mite leh
ama khut sung a om tuute ihi hi. (D)
3.      Tu ni-in hih bangin ama hong thugen za un.
Amaute In ka nasepna mu khin napi,
Meribah leh Massah munah
na pate un kei hong ze-etin, gamtatna tawh
ka lah ding hong kalh hun lai bangin
note in na lungsim uh khauhsak kei un. (D)

Lai Siangtho Nihna:
Rome thuzuite funga Paul' laikhak sung panin
simna ahi
hi.' (Rom. 5, 1-2, 5-8)
Tu-in upna hangin Pasian tawh kipawl khin
ta ihih manin I Topa Jesu hangin
Pasian tawh nopsakna a ngah khawm ihi hi.
Ama hangin i upna tawh
tu-a i omna Pasian' hehpihna s.ungah
a tung ihi a, Pasian tawh         '
minthanna ngah khawm ding,
ci-in lamen ihih manin i lung a dam hi.
Pasian in eite tungah a hong piak a Kha Siangtho tawh
eite su
ngah ama hong itna hong guan ahih manin
hih lametna in eite hong lungkiasak ngei lo hi.
Eite cimawhin i om lai takin
Pasian hoihsak hunin ei mi gilote adingin
Christu h
ong si hi.
Mi hoih khat adingin a si ngam a
om kha ahi zongin thukham zui zo mipa adingin
sih ngamna zong a thu haksa mahmah khat ahi hi.
Ahi zongin eite mawh nei ihih lai takin
eite adingin Christu hong si ahih manin
Pasian in eite hong it mahmahna
thu hong lak khin hi.
Hih in Pasian' Kammal ahi hi.

Pahtawina: (Jn. 4, 42.15)
Topa aw, nangmah in leitung
hong Gumpa taktak na hi hi:
ka dang a keu ngei nawn lohna dingin
nuntakna tui kei hong pia in.

Lungdamna Lai Siangtho:
John gelh Lungdamna La; Siangtho sung pall
simna ahi hi
: (Jn. 4, 5-42)
Jesu in Samaria gam
Sychar kici khua khat a tung hi,
Tua khua gei-ah Jacob in a tapa Joseph
a piak lo khat om hi.
Tua lo sungah tuikhuk khat om a,
a khualzinna-ah Jesu gim ahih ciangin
a t
uikhuk gei-ah a tu hi.
Tua hun pen sun kim laitak ahi hi.
Tua lai takin Samaria numei khat tui tawi dingin
tu
ikhuk-ah a hong pai hi.
Jesu in tua numei kiangah,
"Na tui hong dawnsak in," a ci hi,
Tua lai takin khua sungah an lei dingin
Jesu' nungzuite paikhia khin uh hi.
Judah mite in buah tang uh a,
Samaria mite' na zatte zang lo uh ahih manin
Samaria numei in Jesu kiangah, "Bang hangin
nang Juda
h mi in kei Samaria numei kiangah
tui
hong ngen na hi hiam?" a ci hi.
Jesu in, "Pasian hong piak theih dingte leh
tui daw
n ding hong ngenpa thei tel hi lecin,
ama kian
g pan tui a ngen zaw ding na hi a
amah in nuntakna tui nang hong pia ding hi," a ci hi.
Tua ciangin numei in, "Sia aw, tuikhuk thuk mahmah a,
ahi zongin tui khaina ding bangmah na nei kei hi
,
Koi panin tua nuntakna tui ngah thei ding na hi hiam?
Tua tham loin i p
upi Jacob sangin lian zaw na hi hiam?
Amah a kip an a tate leh a ganhingte in
a nek hih tui sangin a limci zaw koi-ah
ngah ding na hi hiam?" a cih ciangin Jesu in,
"Hi
h tui a dawn khempeuh dangtakkik ding uh a,
a
hi zongin keima piak ding tui a dawn khempeuh
d
angtakkik nawn lo ding uh hi.
Tua ka piak tui a dawnte sungah
nuntakna tuinak piang ding a,
nungtasak paisuak ding hi," a ci hi.
Tua ciangin numei in, "Sia aw, tua bang ahih leh
ka dang a tak nawn lohna ding leh hih lai-ah
tui tawi-in ka pai nawn lohna dingin
kei zong tua tui hong pia in" a ci hi.
Tua ciangin Jesu in, "Va ciahin na pasal
va sam in la, hih.lai-ah hong paikik un," a ci hi.
Num
ei in, "Pasal ka nei kei hi," a cih ciangin
Jesu in, "'Pasal ka nei kei hi,' na cih pen man
mahm
ah hi.
Pasal nga na nei khin ngei a,
tua a na ompih zong na pasal hilo hi.
Tua ahih manin na thugen man mahmah hi," a ci hi.
Tua ciangin numei in, "Sia aw,
nang pen kamsang khat na hihna thu ka hong theihi.
Ko Samaria mite' pupite in hih lai mual tungah
Pasian bia uh a, ahi zongin no Judah mite in
;Pasian biakna mun pen .
Jerusalem khua ahi hi,
na ci uh hi, a cih ciangin Jesu in, "Lawm aw,
hih ka thugen ding hong um in
.
Mite in hih mual tung hita leh
Jerusalem hita leh-ah Pasian a
biak nawn loh hun uh hong tung ding hi,
No Samaria mite in na theih taktak lohpi uh
na bia uh a, ahi zongin ko Judah mite tungtawnin
hotkhiatna th
u hong pai ahih manin
kote in ka theih uh a. bia ka hi uh 'hi.
Ahi zongin Pasian a bia taktakte in
lungsim takpi leh thuman tak tawh
a biak hun hong tung ding a,
tu in zong a hong tung khin ta ahi hi,
Pa Pasian in tu a bangin
amah i biak ding hong deih ahi hi.
Pasian pen Kha Siangtho ahi hi;
amah a bi
ate in lungsim takpi leh
thuman tak tawh a bia ding uh hi," a ci hi.
Tua ciangin numei in, "Christu a kici
Mess
iah hong paina ding thu ka thei hi,
Amah hong pai ciangin thu
'khempeuh hong gen ding hi,"
a cih ciangin Jesu in, "Tu a nang tawh a
kiho keimah in tua na genpa ka hi hi," a ci hi.
Tua lai takin Jesu' nungzuite hong tung-uh a,
ah
i zongin kuamah in,
"Numei aw, bang deih na hi hiam?"
cihna ahi zongin dong ngam lo uh hi.
Tua ciangin numei in a tuibeel
nusia-in khua sungah ciah a',
a khuapih mite kiangah
"Hong pai un; ka gamtatnate
a hong theipa va en ni.
Amah in Christu hi kha ding hi," ava ci hi.
Tua ahih manin tua khuapihte zong
Jesu kiangah a pai uh hi.
Mite a hong tun ma hun sung tengin
a
nungzuite in, "Sia aw, an ne in,"
c
i-in a kun uh hi.
Ahi zongin Jesu in, "Note in '
na theih loh uh nek ding an ka nei hi," a na ci hi.
Tua ahih manin nungzuite khat leh khat kiho-in,
"Mi khat peuh in an na puak khin
hi ding ahi hiam?" a kici uh hi.
Tua ciangin Jesu in, "Keimah hong sawlpa'
deihna bangin na semin, sep dingin hong piak nasep
zawhna in ka nuntakna an ahi hi.
Note in na paunak uh-ah, 'Khai tuh khit kha li
ciangin an lak hun h
i,' na ci uh hi.
Tu in note khuadakin lote en un.
An khempeuh min khin ta a, lak ding bekin sam hi.
Khai tuhpa leh an lap a a lungdam khawm theihna dingin
an lapa thaman a kipiak mah bangin
an lapa in a nungta tawntung dingin
mi zong a khawm ding hi.
Tua ahih manin, 'Khat in, khai tuhin,
a dang khat in a an la,' ci
-in
paunak a omna thu man mahmah hi.
Tua ahih manin note in na 'khawh loh uh lo-ah
an a la ding
in ka hong sawl hi.
Mi dang in tua lo na kho a,
note in a lak bek a si na hi uh hi," a ci hi.
Tua numei in, "Ka gamtatnasate
khernpeuh hong thei hi," ci-in a thugenna
hang
in tua khua sunga om Samaria mi
tam
pi takin Jesu' thu a um uhhi.
Tua ahih manin Jesu kiangah
Samaria mite a va tun uh ciangin
amaute khua-ah a taamna dingin kun uh a,
Jesu zong tua khua-ah ni nih a taam hi.
Tua ahih manin Jesu' thu a um mi
tampi tak kibehlap hi.
Tua thu um mite in numei kiangah,
"Nangma thugenna hangin a um ka hi nawn kei uh a,
komau mahmah in a thugen za-in, lei tung mite
a Honkhia dingpa taktak hi, ci-in
thei ka hih manun a um ka hi uh hi," a ci uh hi.
Hih in Topa' Lungdamna lai Siangtho ahi hi.

HILHCIANNA:
Kong 'it ute naute aw,
Eite in Vua hun ikim. khen tahi. Pawlpi kipat cillai-in Vua hun in tu
ni
-inkipaninnipikal thum sung bek sawt hi. Nipikal Siangtho tawh
sim khawm lehang nipi li sung sawt hi, kici thei ding hi. A sawtpi khit
ciangin Nipikal nih leh a lang kibehlapin, tu a i zat mah bangin Vua
hun pen Vut Siangtho Nilaini in hong kipan hi.         '
Hih Nipikal thum sung pen Paska pansikni zanin tuisawpna a ngah
mite kiginkholhna ding hun hi, ci-in Pawlpi kipat cil lai-in thuzui
masa
te in na ngaihsun uh hi. Hih thu in thuman thutak ahihna pen tu
ni a i
sim Lungdamna Lai Siangtho panin i thei thei hi. Mai Nipini
nih
te a kisim Lungdamna Lai Siangthote in zong Tuisawpna tawh
kisai thute vive ahi hi.
Hih Lai Siangtho munte hong teelna hangin Pawlpi in Tuisawpna
Sacramentu sanna hangin thuzuite adingin Christu in bang hong
suak ahi hiam, cih thu hih bangin hong lak nuam ahi hi:
v  Tuisawpna i sanna hangin Christu in eite' nuntakna bulpi hong
suak hi
. (Samaria numei thu i simna panin Lungdamna Lai
Siangtho in hong gen hi.)
v  Tuisawpna i ngahnahangin Jesu Christu in eite' khuavak hong
suak hi. (Mai Nipini ciangin a kisimding mittaw sa-in a suak
mipa kidamsakna panin i thei thei hi)
v  Tuisawpna i san ciangin Jesu Christu in mawhna sunga sihna
panin hong honkhia-in Kha Siangtho sungan nuntakna thak tawh
h
ong thokiksak hi. (Vua Hun Nipi Ngana sung a
L
ungdamna Lai Siangtho sunga kisim Lazarus thawhkiksakna
panin hong hilh hi)
- Tuisawpna ngah ding a kiging lai mite thuhilhna pen tuisawpna a
sang
khin sa mite adingin zong a hoih saan ahi hi. Vua hun sung pen
i nuntak hu
n sungin Christu tawh i kizopna bangci hi am cili leh
Tuisawpn
a-ah i thuman hiam, i thuman kei hiam cih thu i kidotte!
hun ahi h
i.

1.      Tui in bang lim lak ahi hiam?
Leitung a i nuntak lai teng Pasian in kua hi a, eite hong gupna dingin
bangzah tak
in alian itna hong lak ahi hiam, cih pen kicing takin i
thei zo ngei kei ding hi.
Ahi zongin Pasian in a hoih mahmah sia khat hi a, eite sunga ama
nasepn
ate hong lahnadingin ni sima i zat, i muh i lawn nate pen lim
lahna in zang
in hong hilh hi, cih Lai Siangtho buppi sungah i mu
kawikawi hi.
Hih bang limte lakah tui pen Pasian in hong zang zelin thu hong hilh
hi
. Hong hilh nopna in hih bang ahi hi: "Na nuntakna sungahtui a
kisap mall bangin na sung a om Kha Siangtho nuntakna dingin kei ka
hongom d
ing kisam hi."

a)      Ei khamtung gamah tui a kisapzia:
-          A beisa kum za tampi lai-in i pute i pate in nisuahna lam
gampanin ahong pai uh hi. Amaute in a tenna dingun mual tung
hong tee! uh hi; a kim a pamah lo a khawh theihna ding uh a
om
hiam, cih zong ngaihsun kawmin hong teel uhhi
. Bang hangin
mual dawn zangah tenna dingin hong teel uh ahi hiam, cih leh
galte hongpai ciangin a kidal theihna ding uh leh a do theihna
ding uh ahi hi.
-          I pute i pate in khua a sat uh ciangin mual dawn zangah a sat
zongun tui omna na zuan uh hi. Khua mun bangzah takin nuamin
lo khawhna ding, lo kuanna bangzah takin nuam mah ta leh khua
sung tui nek a kicin kei a tui hong kan leh i pute i pate in tui
kicing takin a ngah theihna mun mah uh na zuan teeiteei uh a,
kum bangzah ta na teng khin ta le uh a it mahmah uh a khua lui
uh nu nusia uh hi. Tui loin nuntakna nuam ngei loin, zong
kinungta thei lo hi.
Lo khawh hun hong tun ciangin guah tui bang hun ciangin hong
kia ding hiam, ci-in vantung i en niloh hi. A hunin guah hong zuk
a, a kicing takin hong zuk nak leh an kihau ding a, khua sungah
lungnopna om ding hi.Guah tui a kicingin i ngah kei leh
anduh-gilkialna, natna leh sihna nangawn kingah ding hi, cihna
ahihi.
-          Guah tui in Pasian hong piak let song ahi hi, cih i thei hi. Guah tui
hong kang peuhmah leh ihih theih bangmah om nawn peuhmah
lo
hi. Pasian kiangah thu i nget ding lobuang ihih theih dang
bangmah om nawn lo hi.
Eite in Christu Topa i kisam hi, amah loin i kha nungta thei
peuhmah lo hi. Amah in i kha nuntakna dingin i khua sunga
tuikhuk tawh kiba
ngin, lo a i tuh khaicite adingin guah a kisap
tawh kibang hi. Hih pen numei naupangte nangawnin a theih thu
            ahi hi.
b)      Palestine gam leh a kim a gamte adingin tui a kisapzia:
- Tui deih bangbangin i ngah theihna i gamah hih zah takin tui
thupi ahih leh Palestine gam atui kisapdan pen na ngaihsun thei
ding hi. Kum khat tawntung Palestine gama guahzu kikholleh ei
gam a tuk lai-a ni khat a guah zu zah tawh kikim lel ding hi.
Tua gam a om mite in tuikhuk thukpi tak to-in tui nek ding ngah
thei pan uh hi
. Tui hamsa ahih manin tui khuk a tawh uh ciangin
p
i za tampipi thuk thei hi. Tua zong a kamphat uh leh tui tuak
thei pan lai uh h
i. Tua ahih kei leh kum khat tawntung guahzu a
kholna dingun
leinuai-ah tuikhuk to uh a, tua lai-ah tui khol uh
hi. Tui a hamsat kumin sum t
awh lei ciateiat uh hi.
Lai Siangtho sungah "a nungta tui" cih ciangin a luangkhia ciktui
a cihna hi a, tuikhuk sunga a kikoih cip tui tawh a kibang
lo ahi hi
.
Tua gamah tui a omna peuhpeuhah hauhna tawh kidim hi. Tui
p
ai theihna dinga a kibawlna mun khempeuhah singkung lopa
po-
in nim dihdiah hi. Tui om lohna munte ahih leh sehnel gam hi
a
, bangmahpeuhmah po thei lo hi.
Tu in Pasian in amah pen a luangkhia ciktui tawh a kigenteh pen
bang hang hiam cih i thei ta hi. Amah tawh kinai peuh lehang
nuntakna leh lungnopna i mu ding a, i nuntak sungin gah hoih
tampi i gah ding hi. Pasian tawh i kigamlat leh ei kha
nuntakna pen sehnel gam, bangmah po theih lohna tawh kibang
ding hi
.
Hih thute i hilhcian khit eiangin tu ni aLai Siartgthote hilhcianna
hun nei leuleu ni :

2.      Israel mite’ khialhna:
- Israel mite in sehnel gam a tun uh eiangin bangzah takin Pasian
tungah lungdamna mel thei loin hai gamtat uh ahi hiam, cih Lai
Siangtho masa, Paikhiatna Lai Siangtho sun
gah i sim hi:
v  Pasian in amaute Pharaoh' sila a suahna panun na lamdang
tampi a bawlna tawh honkhia in, San tuipi kantansak hi.
v  Annek ding a neih loh uh eiangin Manna moh tawh vakin ni
simin kipelh het loin vantung panin hon
g kia den hi.
Pasian in amaute it hi, cih pen hoih takin thei uh hi. Ahi zongin tui
nek ding a kisap uh ciangin Pasian kiangah ngen loin Moses
mawhsak uh a, suang tawh den lup sawm uh hi.
Pasian in amaute ompih nawn 10 hi, ci-in urn uh a, Pasian' hoihna \
muang nawn 10 uh hi: "Eite lakah' Pasian om hiam, om 10 hiam?"
(Ex. 17,7 )
- Pasian tungah lungdam na mel a theih loh uh hangin Pasian in
amaute adingin na lamdang khat hong baw~ lai hi : Moses in suangpi
keu gilgel khat satin, tua laipanin tui hong luangkhia ziahziah a,
amaute in a ganhingte uh tawh a dawn uh hi.
Hih zah takin a lamdang nate tampi Pasian in a bawl khit ciangin
I
srael mite ama tungah thuinan Ieh a kilawm hi napi-in thuman tuan
lo lai. uh hi. Amaute in Pasian nusia-in inilim.bia uh a, amah phunsan
lai uhhi,
Lungdamna mel a thei lo hih mite tungah Pasian in Jeremiah
tungtawnin hih bangin gen hi
"Bang hang hiam cih leh ka mite in
mawhna nam nih a bawl
zo uh hi.
Nuntakna ciktui ahi keimah a
taisan zo uh hi.
Tuikhuk to tawm uh a, a tuikhuk
taw uh kehin tui a vung thei kei hi:" (ler. 2, 13)

3. Tuisawpna i ngah khit ciangin i gamtatna:
- Tuisawpna in Israel mite adingin San Tuipi a kantan uh tawh kibang
hi. Israelmite in San Tuipi a kantan khit uh ciangin a gilo mahmah
Pharaoh' khut sung panin a suahtak mah bangin, tuisawpna i ngah
ciangin Pharaoh sangin nakpi takin a gilo zaw dawi gilo khut sung
panin i suakta hi
.
- Israel mite in sehnel gam a kantan mah bangun eite in leitungah i
nuntak lai takin Christu in eite lam hong lak a, Moses in Israel mite a
makaih mah bangin hong makaih hi
. Israel mite in sehnel gamah a
nek dingun Pasian in manna moh a piak mah bangin eite kha an
dingin Lai Siangtho leh Siangtho Pumpi hong pia hi. I kha dangtak i
kapsakna dingin Kha Siangtho tui hong pia hi.
Jesu in' cingh takin hong piak lungdamna tui, nuntakna tui dawn
nuam loin mawhna hong piak tui ninpi i dawn nuam zaw pahpah hi.
Tui nin i dawn
.ciangin i cina-in zong i si thei hi.
- Tu Vua hun sungin sehnel gam tawh a kibang leitung nuntakna
sungah i om lai teng mawhna lampi nusia-in thuman takin Jesu' nung
i zuih ding hun ahi hi
. Ama tungah i thuman leh Kiciamna Gam ahi,
vantung gam i tunna dingin a kisam na khempeuh cingh takin amah
in hong pia ding hi. Amah zuih ding a nial mite adingin bangmah
lamet om lo hi. Israel mite in sehnel gamah a pai lai takun Pasian
tungah a thuman lohna hangun a ngah uh siatna panin i s
in ding
kisam hi.

4. Jesu in mawh nei mite ama kiangah a sapna-lam tuamtuamte:
- Tu ni a Lungdamna Lai Siangtho sung i sim Jesu in Samaria
numeinu leh Samaria khua mite ama thugen a urn dingin a sapna
pen hoih takin i hilhcian theihna dingin hun saupi kul ding hi
.
John hong thugennate a tom theithei-in kikum dih ni:
a)      "Jesu in a khualzinna in tawl ahih manin tuikhuk gei-ah hong
khawl hi
:" (In. 4, 6)
- Mawh neite hong zonna dingin khual a zinna pen a gamla
pen pen ahi hi: vantung panin leitungah hong kum suk hi; tua
nit akin mi khat in ama gupkhiat ding ngakin om hi, c
ih thei hi.
Tua numeinu a gum dingin gim tak tawl takin hong pai ahi hi.
Pasian adingin leitung a om na khempeuhte sangin mihing khat
kha gupkhiatna ding thupi zaw hi.
b)      "Tui hong pia in " (In. 4, 7)
- Jesu in mi khat a gup nop ciangin tua a gup nop mi kiang panin
na themno khat ngen masa ph at se hi, kisapna a nei mi bangin
amah leh amah kibawl hi. Hih pen a thupatna hi a, a thupi
mahmah khat ahi hi. Jesu tungah thupha i bawl ding pen i nial
ngei kei ding hi; a cih tham lo phial ahi zongin Jesu ading na i
sepna in koi dang hong tunpih dingahi hiam, cih i thei zo ngei
            kei ding hi.
c)      Lungduai tak leh pilvang takin Jesu in a banbanin tua numei hong
zawh sawm hi:
- Amasa-in Jesu in tua numeinu patauh vatna dingin thu khat
hong gen p
hot se hi:
"Tui dawn ding hong ngenpa thei tel hi lecin
ama kiang panin tui a ngen zaw ding na hi a"…. (Jn 10)
- Tua ciangin amah in a thugen zom to hi:
"Keima piak ding tui a dawn khempeuh
dang
takkik nawn lo ding un hi." (Jn. 4, 14)
d)      Jesu in numeinu pen mawh nei hi, cih thei kawm gige-in a hopih
ahi hi
:
- Tua numeinu pen a paktat pha mahmah khat hi ding hi; pasal
nga nei cih ciangin thu neu hila hi! (Nga a cih ciangin
"nga"
linlian a cihna hi loin "tampi" a cihna hi zaw hi.) Pasal bangzah
tawh mawh hita se leh, tua a mawhpih pasalte nambat sangin
John in a thu bulphuh khat om a, tua in numeinu pen mawhna
lian mahmah a nei ahih hangin Jesu' itna leh am
a vangliatna in
kikhelsak zo veve a, bangzah takin mawhna lian ta leh a
kikhelsak zawh loh am thei lo hi, cih a gen nuam ahi zaw hi
.
- Jesu tawh a kihona-uh hong limci semsem a, ama mawhna hong
sukkhak tak ciangin numeinu in a thug
;n hong melh ziau-in thu
dang khat tawh helh dingin hong kipan hi
. Numeinu in Jesu pen
kamsang khat ahih lam a theih khit ciangin ama thu a kikup
nawn lohna dingun biakna thu tawh kisai a Judah mite leh
Samaria mite kum tampi sung a buaina uh thu hong pulak pak hi.
Samaria mite in Jerusalem biakinnah pai loin amau biakpiakna
dingin Garizim khua-ah biakinn khat a lam uh hi. Tua biakinn
pen Jesu tawh a kihona muri uh tawh a kilehngat lian ahi hi.
- Ahi zongin Jesu kiang panin kihepkhiat theih am nawn lo hi.
Jesu dawnna pen tua numeinu ading sangin ei ading hi zaw hi.
Tua numein
u in Jesu' thugen pen bang a cihna ahi hiam, cih zong
thei mel lo ding hi.
"Pasion pen Kha Siangtho hi a,
a
mah a biate in lungsim takpi leh
thuman tak tawh a bia ding uh hi." (Jn. 4, 24)
- Numeinu in Jesu' thugenna panin hih thu hong theikhia hi
Pasian h
ong itna in mihingte gamgi bawlna kantanin i mawhna
bangzah takin a l
iat hangin amah in eite hong itna khiam tuan 10
hi. Amah i zuihna dingin a hoih pen lampi in ama kiangah
k
ipumpiakna ahi hi.
e)      Numeinu in a mipihte tungah Jesu thu a tangko ciangin ama
sungah a upna hong kici
ng semsem hi:
- Numeinu in Jesu pen Christu ahihna thu cian takin thei pha 10 hi:
"Tu a Jiang tawh a kiho keimah in tua na genpa ka hi hi," (Jn. 4,
26) a cih ciang bek thei pan hi. Amah zong a theih cian lohpi na
kha
t a thei bangin kibawl khem loin, a khuapihte tungah Jesu'
thu a gen ciangin, "Amah Christu hi kha ding hi," (In. 4, 30) cih
dang bek mahin tangko ngam hi.
Ahi zongin amah in ama theihnazah ciang tawh ahih theih zahin
a tangko
hi ; a khuapihte zong ama thugen za dingin va pai uh a,
a mit uh
tawh mu-in, a bil uh tawh za a, Jesu pen Christu ahih
lam ur
n. uh hi. Numeinu in zong a khuapihte a va gen lai sangin
n
akpi takin Jesu a theihna leh a upna hong kicing zaw hi.
Hih numei tungah bang thu piang ahi hiam, Jesu sungah upna a
neih khit ciangin bangci kikhel ahi hiam, cih thu Lungdamn
a Lai
Siangtho sungah hong kigen lai
leh i ut hi. Ahi zongin Jesu in a
ngahsa kha khat pen khahsuah
nawn lo ding hi, ci-in  phawk
ding kisam hi. Sawltakte' tangthu sungah Sama
ria khua khat in
Philip' thuhilhna hangin Christu sungah upna a neihna
tu i sim
hi. (Sawl. 8, 5) Tua numeinu in Jesu piak nuntakna tui 1ungdam
takin dawn ding hi, ci-in i um thei ding hi.

5. Jesu hong piak "nuntakna--tui" in Kha Siangtho ahi hi
- Hih pen nakpi takin hilhcian kul nawn lo hi napi-in John gelh
Lungdamna Lai Siangtho mah tawh i behlap ding hi.
- Judah mite in a pute a pate uh sehnel gam kantanin Kiciamna Gam
zuan dingin hong pai lai-un Moses in suangpi khat a satna panin tui
hong luankhiatna na lamdang a phawkna dingun kum sialin Buk
Pawi a bawl uh hi. Tua pen an lak khit, September kha hi thei pen hi
.
Judah mite in hih Pawi pen nuam a sak penpen' uh khat ahi hi.
Moses in ciang tawh suangpi satin, suangpi panin hong phulkhia tui
a phawkna dingun siampipa in biakinnpi sunga om Biakna tau tui
tawh a buak hi.
- Tua pawi-ah Pasian bia dingin mihonpi tawh a kibangin Jesu leh a
nungzuite hong pai uh hi. Siamp
ipa in biakna tau tui a buah lai takin
Jesu in nakpi takin kiko-in hih bangin hong gen hi :
''A  dangtak na om uli leh ka kiangah
hong pai un la, tui hong dawn un.
Lai Siangtho sungah, 'Kei hong um mite
sung panin nuntakna tui hong luangkhia ding hi,
a cih man bangin kei hong um mite
ka kiangah hong pai-in hong dawn ta un." (Jn.7, 37-38)
- Hih bangin Jesu in a sap ciangin a zate khempeuh in lamdang sa
ding uh hi.
John in hih bangin Jesu' thugente hong hilhcian hi:
"Jesu in hih bang a gen ciangin
amah a umte in a ngah ding Kha Siangtho
thu a genna ahi h
i." (Jn. 7, 39)
- Lai Siangtho nihna sungah Paul in Roman thuzuite tungah lai a
khakna-ah eite in mawh nei mi ihih lai takin ama galte hi napi hangin
Jesu in eite hong gupna dingin hong sihna in a thuk mahmah itna
hong neihna hang ahi hi, ci-in hong gen hi.
Eite tungah Kha Siangtho hong ngahsakna dingin Jesuin ama,sihna
tawh hong leisak hi. Amah in nungzuipite tungah Pentecost pawi
ni-in Kha Siangtho kumsak a, eite tungah tuisawpna i ng
ah ciangin
hong tungsak hi
.

Thukhupna:
Pasian in eite hong itna hong lah theih tawpna pen Kha Siangtho
hong piakna ahi hi :
a)      Pa Pasian in eite hong it manin eite tungah nuntakna a hong pia
dingin hih leitungah a Tapa hong sawl hi
.
b)      Tapa in eite hong itna pen eite adingin sihna a thuakna tawh
hong lak hi; singlamteh tungah a sihna tawh Pasian nuntakna
hong ngahsak hi.
c)      Kha Siangtho nuntakna pen eite' nuntakna hong suakin tua ih:
-          i mawhna panin eite hong siangthosak nuntakna tui ahi hi.
-          Pasian' nuntakna mahmah ahih ' ciangin eite ama tate
hong suaksak hi.
-          nuntakna khuavak hi a, leitungah i nuntak hun sunga i sep i
bawlte khempeuh man a nei dingin hong bawlsak hi.
-          sihna in nuntakna a tawpna hi.loin a kipatna hi zaw hi,cih hong
theisak hi, i sih ciangin a minthang zaw nuntakna hong kipan hi,
            cih hong theisak hi.
Vua hun in Kha Siangtho nuntakna i mansuah khak leh manlang
takin i ngahkik theihna ding i hanciam hun hi a, tua Kha Siangtho
nuntakna in bangzah takin manpha ahi hiam, cih i
'theihna ding hun
ahi hi.
                                                                 Jesu Christu tungah phatna om ta hen.
Mipi' Thungetna:
Makaipa:
KhaSiangtho whgtawnin ama kiangah eite hong tungsak dingin a Tapa hong sawl
i Pa Pasian tungah thungen ciat ni:
1)      A lian bel Siampipa, i Siadawpa, phungyite, nungak siangtho, tangval
siangthote leh thuhilh siate in thuhilhna, thungetna leh itna tawh arnau' uk
sung
'a om mite a mawhna panun kisikkikin tuisawpna a ngahsak theihna
dingun, Topa tungah thungen ciat ni:
Mipi: Topa aw, ka thungetna uh hong ngai tan.
2)      Ei khua sung thuzuite in Israel mite bang loin.Christu tungah lungdam takin
Nipini sim a hong piak nuntakna tui, Pasian' kammalte i dawn theihna
di
ngin, Topa tungah thungen ciat ni:
Mipi: Tapa aw, ka thungetna uh hong ngai tan.
3)      Eite khat ciat in i sung a om Kha Siangtho a manphatna i theih semsem
the
ihna ding ahi zongin, tua Kha Siangtho nuntakna mansuah loin kern
cingin i thahatsak theih semsemna dingin, Topa tungah thungen ciat ni:
Mipi: Tapa aw, ka thungetna uh hong ngai tan.
4)      Tuisawpna Sacramentu sang dinga a kigingkhol mite in Christu sungah a
upna h
angun lungnopna lianpi ngahin tua in mai lam ciangin a ngah ding uh
z
e-etna panin a dal theihna dingun, Topa tungah thungen ciat ni:
Mipi: Tapa aw, ka thungetna ub hong ngai tan.
5)      Mi fhempeuh in mawhna tawh a kidim tui nin dawn nawn loin, a mawhna
uh k
isikkikin mite tunga lungnopna hong pia thei khat bek ahi, Jesu kiangah
ki
sikkikna tawh hong zuat theihna dingun, Topa tungah thungen ciat ni:
Mipi: Tapa aw, ka thungetna uh hong ngai tan.

Pa aw, nang kiangah kong tun theihkikna dingun Kha Siangtho tawh hong samkik
dingin na Tapa nong sawl m
anin na tungah nakpi takin ka lung uh a dam hi. Tu
Vua hun sungin vantung gam lam zuatna lampi tang takin ka zuat theihna dingun
kote sung a om na Kha Siangtho in khuavakna leh thahatna hong pia ta hen, ci-in
kot
e' Topa Christu suangin kongngen uh hi. -Amen.

Letsong Vanpiakte Tungah thungetna:
Pa aw,
kote kong piak uh letsongte hong sang in:
tu a kong piak uh biakpiakna in mawhna pan ka
kisikkik theihna ding lth leh kote sungah Kha Siangtho
nuntakna ka kepcing theih denna dingun hong huh ta hen,
ci-in kote' Topa Jesu Christu suangin kong ngen uh hi. - Amen.

Pa Pasian Phatna La:
Pa aw, nangmah in vangliatna khempeuh tawh a kicing,
a n
ungta tawntung Pasian na hi a,
a tawntungin mun khempeuhah kote' Topa, Jesu Christu
suangin lung dam kong th
uh ding uh a kilawm mahmah ahi hi.
Amah in Samaria numeinu kiang panin
tui a nget ciangin, Kha Siangtho tui amah a pia dingin
a kigingkhol khin ahi hi.
Amah in tua numeinu pen upna sungah a dawldawlin samin
ama sungah upna a neih khit ciangin a sanggamte
kiangah ama thu a tangko dingin sawl hi.
Kha Siangtho tawh kidimin
vantung mite leh mi siangthote tawh
na minphatna kong pahtawi khawm uh hi:
Vanglian Topa Pasian in siangtho hi, siangtho hi, siangtho hi.

Siangtho Pumpi La:
Keima piak ding tui a dawn khempeuh sungah
nuntakna tuinak piang ding a, nungtasak paisuak ding hi,
Top
a in ci hi.

Siangtho Pumpi San Khit Thungetna:
Pa aw,
tu a ka sansa uh Siangtho Pumpi in
kote sung a om Kha Siangtho nuntakna hong
thaha
tsak hi:
vantung gam ahi, Kiciamna Gam ka tun matengun
hih nuntakna tui hong dawns
ak ta in, ci-in
kote' Topa Christu suangin kong ngen uh hi. - Amen.

A thuk mahmah thuhilhna a klhel tangthu hoih khat
- Judah mite in a pute a pate tunga Pasian in na lamdang tuamtuam a bawlna
a kigelh La
i Siangthote simsim nuamin gengen nuam uh hi. Pasian in a mite
a itna hang
in hih bang na lamdang tuamtuamte a genna hangun gimna a
thuak uh ciangin ki
hehnem tuam uh a, Pasian tungah a thuman theihna dingun
zong nakpi taki
n tha pia hi.
Judah mite in a nuai a thu thumte gengen nuam pha diak uh hi:
v  San Tuipi a kantanna thu.
v  Pasian in amaute Manna moh tawh a vakna thu.
v  Pasian' sawlna tawh Moses in suangpi a sat ciangin tui hong
phulkhiatna th
u.
- Tua hun a-tai Siangtho siarn siate in Jesu' hun lai-in tangthu hoih mahmah
khat bawl tawm
uh a, tua in hih bang ahi hi: Moses satna panin tui hong
phulkhiatna suan
gpi in Judah mite zui kawikawi uh a, Kiciamna Gam a tun
dongun zui-in a siangtho
"mahmah tui pia den hi, ci uh hi.
- Hih pen tangthu hi a, a piang takpi hila hi. Ahi zongin Paul zong a siate in
tua mah bangin
na gen ahih manin, Corinth thuzuite kiangah a laikhak masakna
sungah suangpi in Israel mite zui takpi hi, a ci bang keekin hanthotna
in ne
i hi.
- Paul in Corinth khua thuzuite adingin Jesu bang tawh kibang ahi hiam cih a
gentehna dingin hih tangthu na zang pak a, Jesu pen tuiphulkhiat
na suangpi
tawh kibang hi
, ci-in na genteh hi:
"Tua suangpi in Christu ahi hi." (1 Cor. 10, 4)
Paul in Jesu pen hih suangpi tawh a genteh ciangin, suangpi in Israel mite
zui taktak hi, cih a lahna hi
tuan 10 hi. A gen nopna in hih leitungah i
nuntak lai hunpen, Israel mite khualzinna sehnel gam t
awh kibang hi.
Suangpi in Israel mite zui-in a kisapna uh tui limci a piak den mah bangin
Jesu
in Christian thuzuite hong zui tawntungin i kha dangtak pen nuntakna
tui ahi, Kha Siangtho tui tawh hong vakin, i nuntakna hong picingsak hi, cih
a gen nopna hi zaw hi
.
A taktakin ci lehang Jesu in i nuntak sungin hong zui bek hi loin hong
makaih hi zaw
-a, i mai-ah pai-in Moses mah bangin i paina ding lampi hong
lak hi
. Amah pen eite adingin Moses lah hi-in, Manna moh lah hong hi a,
nu
ntakna tui zong hong suak hi.
Lungdamna Lai Siangtho sungah i muh mah bangin Jesu in amah a upna
ding
in Samaria numeinu sam hi. Tua in i thugen hong kipsak hi. Paul in
Judah siampite bawl tawm tangthu zangin thu manpha mahmah hong hilh

thei hi.